Column: Mijn kennismaking met familieopstellingen

Afgelopen vrijdag was ik uitgenodigd om als gast cliënt mee te gaan naar een opleiding ‘Begeleiden van systemische (familie)opstellingen’. Voor dag en dauw uit bed op pad naar Houten. In de mail die ik vooraf kreeg stond geschreven dat het heel normaal is wanneer je de dagen voorafgaand aan deze dag al bepaalde 'spanning' voelt. Mogelijk slaap je minder goed. Het kan ook zijn dat je het opvallend kouder of warmer hebt of een ander gevoel of zelfs pijn hebt ergens in het lichaam. Sinds dinsdag had ik ontzettende pijn aan het tandvlees achter mijn verstandskies.

Een familieopstelling kan jou helpen wanneer je een probleem in je leven wilt oplossen of een vraag wilt beantwoorden. Een familieopstelling kan jou helpen inzicht te krijgen in waarom je dingen doet zoals je ze doet. Loop je vaak tegen dezelfde thema’s aan of tegen dezelfde problemen op het werk? Ben je te afhankelijk of is iemand te afhankelijk van jou? Heb je vragen over je gezondheid? Loopt een relatie niet goed? Volgens deze methode kan de oorzaak in jouw ‘systeem’ van herkomst liggen. Een (familie)opstelling is een manier om het onderbewuste inzichtelijk te maken. Er wordt gewerkt met de onderstroom. Je ziet het niet, maar je voelt het (vaak) wel.

De thema’s waar je tegenaan loopt zijn vaak in vroege kindertijd ontstaan of zelfs al bij je voorouders. Volgens deze methode kunnen de niet erkende pijn en onderdrukte gevoelens van onze (voor)ouders zelfs effect hebben op ons. Veel van de opa’s en oma’s van mijn generatie hebben de oorlog meegemaakt. Zij moesten overleven en konden onbewust niet emotioneel verbinden met hun kinderen. Onze ouders kunnen zich hierdoor niet (volledig) emotioneel verbinden met ons. Verbinding kan pas ontstaan als je je als baby of kind volledig veilig gevoeld hebt. Tijdens een familieopstelling wordt de onderstroom blootgelegd en kan je het echt gaan zien.

Een familieopstelling doe je onder begeleiding. Naast deze specialist is er een groep deelnemers aanwezig die elkaar en hun levensverhalen vaak niet kennen. Een familieopstelling bestaat dus niet uit echte familieleden. Uit de groep kies jij intuïtief de plaatsvervangers voor jezelf, familieleden en/of andere personen waar je vraag mee samenhangt. Deze mensen heten de representanten. Als je de representanten hebt gekozen, stel je ze op in de ruimte zoals jij denkt of voelt hoe ze moeten staan ten opzichte van elkaar. Deze ruimte wordt het 'wetende veld' genoemd. Op het moment dat de representanten staan opgesteld, ervaren zij de gedachten en de emoties van de mensen die zij vertegenwoordigen. Meestal ondervraagt de begeleider de representanten wat zij ervaren en voelen. Dit kan een intense ervaring zijn, waarbij onuitgesproken verwachtingen en weggestopte pijn naar boven kan komen. Dit is niet alleen intens voor jezelf, maar ook voor de representanten. Tijdens de familieopstelling kan datgene wat opgeslagen zit in jouw onderbewuste zich laten zien en je systeem kan op die manier opnieuw geordend worden. Dit is een van de vele manieren om een opstelling te doen.

De groep waar ik bij aansloot had al twee opleidingsdagen gehad. De vrouwelijke opleider ging iedereen bij langs en aan de verhalen te horen hadden de meesten de dag ervoor als heel pittig en heftig ervaren. Ik zei: “Ik heb kiespijn. Het was vandaag hierheen of naar de tandarts. Ik hoop dat de pijn hierna weg is.” Een dame van buitenlandse afkomst vertelde tijdens de rondvraag dat ze overal zo graag bij wil horen, maar dat niet voelt. De opleider ging hier op in door haar te vragen voor de groep te komen staan en ze vroeg aan vier dames om voor haar te staan. Expres had ze vier lange blonde dames met blauwe ogen voor haar gezet. Dit had groot effect, er was veel verdriet en ze voelde zich klein. Ik mocht in de buurt van haar gaan staan en een andere dame met donker haar en bruine ogen mocht naast haar gaan staan. Vervolgens mocht ze kiezen wie ze wilde aankijken. De laatstgenoemde dame keek ze aan. De begeleider zei korte zinnen, die de dame om wie het in deze opstelling ging, mocht herhalen. Je zag dat ze er rustiger van werd. Na de zinnen omarmden zij elkaar. Een andere dame die niet stond was ook aan het huilen. Zij mocht ook opstaan. Zij was ook van buitenlandse afkomst en voelde mogelijk dezelfde pijn. Er volgde weer een aantal zinnen (die ik niet kan reproduceren). Vervolgens maakten we met z’n allen een kring. We pakten elkaars handen vast en met de hele groep zeiden we sterke zinnen van de begeleider na om kracht te geven aan onze vrouwelijkheid en gelijkheid. Ik snap dat dit voor sommige lezers heel zweverig over kan komen. Het is ook niet iets wat ik in mijn normale dagelijkse leven meemaak, maar ik zag dat het de dame om wie het ging heel goed deed en kracht gaf, dus why not? En het voelde voor mij ook prima om te doen.

Na de rondvraag gingen we aan de slag met een andere opstellingsvorm. Ik mocht ook aan de slag, in mijn volgende column vertel ik je erover.

Esther de Boer.